Castigationes 1543 di Andrés de Laguna


	Epistola nuncupatoria

Si raccomanda l'opzione visualizza -> carattere -> medio del navigatore
The navigator's option display -> character -> medium is recommended

Castigationes Andreae a Lacuna Secobiensis,
in tralationem octo ultimorum librorum de Re Rustica,
Constantini Caesaris,
per Ianum Cornarium Physicum editam.

Reverendo, Illustri, Atque Magnifico Viro, D. D. Adolpho, Comiti in Holsten, Scavvenborgh, et Sternenborgh, Reverendissimi in Christo Patris D. Hermanni a Vveeda in Archiepiscopatum Agrippinensem successori longe omnium dignissimo, bonarum literarum fautori Maximo, Andreas a Lacuna Secobiensis,

Quantopere militari praestet literaria contentio, Princeps Splendidissime, id quidem perspicuum est,

si utriusque litis symptomata, naturamque diligenter examinemus. Primo siquidem (ut auspicemur a militari) illi praest anceps atque omnino varia fortuna: huic inconcussa atque inviolabilis ratio. Illa pugnat ferro, tormentisque bellicis, ab aliquo cacodaemone inventis: haec contra, exemplis, usu rerum, firmissimisque demostrationibus. Illa effundit sanguinem, omnia diripit, incendit, vastat, et populatur, omniumque est flagitiorum fons et origo: haec ipsam veritatem extinctam, absconditamve, revocat ab interitu. Illa etiam< >alumnis suis, asseclisque prosternit vireis, ac miseram senectutem accelerat: haec mire pascit, fovet, atque excolit ingenium. Illam tantum feris

natura tribuit, aut hominibus adversum feras: Haec soli generi humano familiaris est, et genuina. Illa, vel si aliquando sedetur, ad alias longe acerbiores relinquit semina, neque unquam ita grave bellum dirimitur, quin ex eo alia, atque item alia exoriantur, nimirum iuxta hydrae fabellam, cuius uno capite absciso, longe plura renascebantur: haec ubi semel sedata est, iam iam veritate detecta, magnam gignit tranquillitatem, omnes tenebras discutit, animos tumultuantes confirmat. Illius successus, ut victos quidem reddit longe miserrimos, sic victoribus palmam tristem, cruentuam, atque calamitosam, maiori ex parte conciliat. Exitus autem huius, foelicitat antagonistam

utrumque, nec scio quem magis. Alter enim exultat vincens, quod veritatem veluti digito ostenderit: alter meliora docetur. Quid multis? Ipsum militare certamen, literaria fere semper controversia dissolvitur. Saepe siquidem vidimus, post tot strages, post caesa tot hominum millia, post tot populationes agrorum, post tot urbium incendia, quod armis non potuit effici, id decreto duorum homunculorum conflictantium literario certamine, ad votum utriusque partis confectum fuisse. Non iniuria igitur Cicero togatos viros armatis illis atque superbis praetulit, dicens:

praestantior est, tanto etiam animi actioneis(?) corporeis praestantiores habeatur.

Quorsum autem haec a me adducta sint, Princeps Splendidissime, nunc ipse paucis accipito. Superioribus diebus converti in sermonem Latium ex illo opere τῶν γεωπονικῶν, adscripto Caesari Constantino, octo ultimos commentarios. in quibus agitur de Natura et nutricatu animalium. Quos sane propria manu conscriptos consecravi Divo Carolo V. R. Imp. S. Aug. Postea vero nonnullorum pressus amicorum efflagitationibus, statueram equidem excusos eos in publicum studiosorum commodum edere, nisi praeter expectationem nuntiatum fuisset, illos eosdem libellos

esse Basileae iam exaratos, Iano Cornario, Viro et Doctissimo, et diligentiss. interprete. Quod sane ubi intellexi, piguit maxime laboris incassum sumpti. Partus autem ipso, iam iam properantes in lucem, retraxi, abdidique in angulos penitiores. Post haec porro, ex Francfordia mihi versione Cornarii allata, collataque statim cum mea, ac simul cum Graeco exemplari, quum offendissem multa quae Vir ille (ut verisimile est) gravioribus occupatus negotiis, haud ita curiose reddidit, statui omnes locos, in quibus a nostra versione, atque adeo a Graeca veritate discedit, in compendium breve redigere, redactosque, simul cum mea interpretatione excudendos dare. Id quod

me hercule, facio, non tam ut suggillem aliena vitia ([GR]) quam ut meam tralationem defendam, quae inter aliquot eruditorum manus versatur. Omnes enim (quale documentum nobis reliquit Cicero) trahimur ad cognitionis scientiaeque cupiditatem: in qua excellere pulchrum putamus, labi autem et errare turpe, nescire et decipi, et malum et turpe ducimus. Quanque in rebus arduis et magnis, cuiusmodi est ex bonis Graecis bona Latina facere, mirum cuiquam esse non debet, si labatur quando humana fragilitas: ac proinde necessum est, ad uniuscuiusque instituti consummatam absolutionem, ingenia plurium accedere, ut quae non assequitur unus, alter cernat exactius. Si

enim ad venas auri effodiendas, quae multo faciliores inventu sunt, non unus aut alter fossor, sed innumeri accedunt ipsam aurifodinam, qui obsecro fieri potest, ut unus homo sit satis ad veritatem pervestigandam, vel si is cernat acutius lynceo? Quare non est quod aliquis dignitati detrahat Iani Cornarii, et si eo ipse accuratius paucula quaedam perpenderim, qui in caeteris, in quibus ille foeliciter suo functus est munere, turpiter hallucinari potuissem.

Nec tamen ad hunc laborem, quem sane invitus suscipio, quique apologetica disceptatio potius quam accusatio est, me accingerem, nisi fretus humanitate eiusdem Iani Cornarii, Qui quidem, qua est singulari modestia praeditus,

haud iniquo animo feret, si ut mearum lucubrationum rationem reddam, componam suas, id quod alius forte, longe petulantius facturus fuisset. Quod reliquum est, norunt omnes, quantum ei debeat Resp. literaria. Quantum Medicae disciplinae lucis ille atque splendoris attulerit.

Hanc autem literariam litem et controversiam quam illi instituo, tibi Princeps Observandissime nuncupamus, qui praeter omnium disciplinarum scientiam, qua es inter alios heroas (ut passim audio) conspicuus, adeo etiam Doctorum hominum desceptationibus delectaris, tam libenter illis benignas tuas istas aures accommodas, ut ex ore eorum totus pendere videaris: contra

certe quam faciunt plureis alii ex Principibus, qui historiis philosophorum, honestisque disputationibus longum valere iussis, Parasitorum facetiis, gesticulationibus oblectantur. apud quos vere perit literarum authoritas.

Nec vero tam difficilis, tamque scrupulosa in rebus arduis iudicandi provincia, temere obviis quibusque est tradenda, sed eis tantum, qui tum doctrina exquisita, tum aequitate antecellunt, quibus duabus virtutibus ipse totus imbutus es.

Consilium impraesentiarum est nihil dicere de eximiis aliis dotibus tuis, prudentia, temperantia, continentia, constantia, animi moderatione, atque insigni humanitate et Clementia, ob

Merito igitur gratulatur sibi tota Agrippinensis Ecclesia, quod Reverendissimus et Illustriss. in Christo Pater, ac Dominus, D. Hermannus a Vueeda, Archiepiscopus Coloniensis, ac simul Princeps Elector (cuius providentia et consilio ipsa hactenus gubernata est, cuiusque dignitatem et mores exaggerare esset immensi operis labor, penitusque supra meas vires) te suarum virtutum successo rem haereditarium, qui quotidie auges, vincisque omnem expectationem, huic provinciae tam Augustae praefecerit.

apologiam, quam quidem illustratam splendore nominis tui, non solum caeteris eruditis, sed item meo adversario (quem etiam in hac actione iudicem et Censorem constituo) Doctissimo Iano Cornario spero fore longe acceptissimam.

Deus Opt. M. Dignationem tuam istam diu nobis servet incolumem, ut possis literis et literatis omnibus (quod soles semper) praesidio et patrocinio esse.

Vale. Coloniae,
Ex aedibus Doctissimi et Ornatissimi Viri,
D. Adolphi ab Eichholtz,
utriusque iuris Doctoris optime meriti,
Calendis Febr. 1543.


	Epistola nuncupatoria