Lessico
Levinus Lemnius
Levinus Lemnius o Levino Lemnio (1505-1568) nacque a Ziericzea
o Zirichzaea - latinizzati in Zirizaea – che è l’attuale Zierikzee
sull’isola di Schouwen Duiveland in Zelanda
.
Medico e astrologo, studiò sotto il grande
anatomista Andrea Versalio
(André van Wesele), e per tutto l’arco della sua esistenza si dedicò allo
studio di ciò che fosse ignoto, misterioso o curioso, riversandolo in De
occultis naturae miraculis, edito
per la prima volta ad Anversa nel 1559 e che subito divenne una raccolta
estremamente popolare di fenomeni occulti e tradizionali, stranezze, prodigi
naturali, mostri e nascite mostruose, credenze popolari. Mentre altre opere
similari cercavano solo di intrattenere il lettore, Lemnius aveva in mente uno
scopo ben più serio: preservare la presenza di Dio nella natura contro la
tendenza della filosofia contemporanea a naturalizzare i miracoli, preservare
la divinità della natura e liberarla dal naturalismo che caratterizzava la
scuola italiana di magia naturale. Infatti, secondo questo infaticabile
Fiammingo: “La Natura è la mente di Dio”.
Ecco il testo completo di Levinus Lemnius contenuto in De occultis naturae miraculis dal quale è tratta la citazione di Aldrovandi di pagina 221. Si tratta una Editio ultima, prioribus emendiator & correctior - Lugduni Batav. - Ex officina Johannis a Gelder - Gelder, Johannes van Leiden – 1666.
LIB IV, CAP XII, p. 549
Gallus inter cicures et mansuetas alites prae ceteris animosus, atque erecta rubentique crista in vertice insignitus, crocitante sonitu, plausuque alarum, leoni ferarum generosissimo atque impavido formidinem terroremque incutit: his tanto virium robore creditur, ut non facile subigendis gallinis defatigetur aut lassescat, quamlibet id saepius factitet. (g) Et cum omne animal a coitu, peractaque venere contristari soleat, atque animo contrahi, solus hic exhilarescit, ac cantu alacritatem spiritus testatur; ubi vero decrepitus esse incipit, ac senectute confici, quod nonnullis (h) septimo, nono, aut ad summum decimoquarto evenit, pro virium vel robore vel imbecillitate aut etiam concubendi assuetudine, qua nulli non animantium naturae vis deijcitur atque enervatur, ovum profert aestivis mensibus, ac caniculae sideris exortu, ex putrefacto opinor, feminis excremento, aut humorum colluvie conflatum, forma non oblonga, vel ovali, ut gallinis assolet, sed rotunda atque orbiculata, colore modo luteo, buxeo, flavescenti, versicolore, lurido. Ex quo produci (i) basiliscum, latine regulum nonnulli opinantur, venenatam bestiam, sesquipedali magnitudine triplici frontis apice, tanquam regio diademate insignitam, erecto, infestoque corpore, atque oculis vibrantibus, quibus obvios halitus contagione conficit. (k) Vulgus in tota Europa ea opinione est imbutum, ut ex hoc ovo basiliscum prodire statuat, si quando a rubeta seu bufone fotum sit: quod an fabulosum et commentitium, non ausim certo pronuntiare: hoc tamen experientia comprobatum habeo: gallum incubatum id ipsum perficere. (l) Ita nostra memoria in civitate Zirizæa, atque insulae hujus ambitu duo annosi galli aegre etiam fustibus abacti, ab ovi incubatione abigi depellique potuerunt: itaque quoniam cives eam persuasione concepissent, ex hujusmodi ovo basiliscum emergere, ovum conterere ac gallum strangulare visum est. (m) Quod autem gallus ovum concipiat, suoque tempore, hoc est, undevigesimo die rupta testa excludat, inquisitione dignum. Ego ex conglobata intus concretione putri, ac calore alitis circumfusa testa tale quiddam provenire imaginor praesertim cum a concubendi usu et consuetudine desuescit; tunc enim excrementum intus cohibitum coagulatur atque indurescit in ovum quod ubi vel ab ipso gallo, vel alio animante foveri contingit, venenatus ex eo vermis, aut alia quaedam virulenta bestia producitur, quam basilisci nomine designant quod serpentis genus Aphricae, aliisque pravis ac siticulosis regionibus peculiare. (n) Ut autem lumbrici et vermes humanis corporibus innascuntur, atque ex humorum putredine, caloris beneficio animantur ac vivacem agilitatem concipiunt, ut vespae, scarabei, erucae, muscae, ex fino bubulo, aliisque putridis humoribus enascuntur, curculiones in tritico, teredines in ligno, glande, nucibus, avellanis, caseo caloris atque ambientis aëris ministerio scaturiunt: sic ex hoc ovo venenosus vermis, aut alterius generis nocens monstrosaque bestia, basilisco non absimilis erumpit, quae contactu, afflatu, halitu, expiratione, sibilo, obviis infesta sit atque exitiosa. Sic (o) ex spinae humanae putrefacta medulla anguem progenerari memoriae proditum est.
Melchior Adam
Vitae Germanorum medicorum: qui seculo superiori, et quod excurrit, claruerunt
congestae
et ad annum usque mdcxx deductae
a Melchiore Adamo.
Haidelbergae, Impensis heredum Ionae Rosae,
Excudit Iohannes Georgius Geyder, Acad. Typogr. anno mdcxx.
Levinus Lemnius.
Zirizaea Selandiae, sive Mattiacorum, ut [Note: De moribus Germanorum.] Tacitus vocat, civitas Imperialis, a conditore nomen sortita est, sub annum Christi octingentesimum, undequinquagesimum. Tunc .n. imperante Lothario in formam oppidi primum redacta, et murorum ambitu munita, ex parvis initiis in eum est splendorem [Note: Lemnius de occult. natura mirac. l. 4. 62.] adducta; ut nulla clarissimarum civitatum hodie sit inferior. Ferax eadem est non solum negotiatorum prudent<i>um ac divitum: sed ingeniorum etiam praeclarorum, et virorum eruditorum. Inter hos non postremas suo iure sibi vendicat Levinus Lemnius, in lucem hanc editus anno Christi millesimo, quingentesimo, quinto.
Primis literarum fundamentis feliciter in patria positis; ad varias sese Academias contulit, magnaque cum adsiduitate et industria philosophiae iuxta et elegantiori medicinae operam dedit. Itaque insignibus Docturae et testimonio eruditionis ornatus, in patriam rediit: et non sine genio adspirante medicinam apud suos Mattiacos exercuit.
Elata uxore, sacris ipse initiatus, Canonicorum in patria collegio adscriptus, ibidemque senex defunctus est.
In eum exstat hoc Beierlinchi epigramma:
Ne magis
Hyblaeo lateat sub melle ventum:
Praestitit id medica Lemnius arte potens.
Ille tibi vires, species, causasque latentes
Herbarum, ingenio dexteriore notat.
Ergo Dioscoridi quantum das Graecia, tantum
Debes Laevino Belgica grata tuo.
Fuit excellenti medicus ingenio, formaque egregia: ut vel adspectu suo et eloquentia aegros recrearet. Filium legitimo t{h}oro sustulit Guilielmum, paterni et aeris et artis h{a}eredem: qui Erico xiv. Suecorum regi, a consiliis valetudinis fuit. Hoc rege ab [Note: Ioanne Finlandiae duce, Erici ipsius fratre. Factum id anno 1568.] alio regnum affectante, in vincula coniecto, Guilielmus fidus domino medicus, una fortunis vitaque exuitur.
Parens in studiis acquievit; scripsitque eleganti stylo varia, omnium artium candidatis apprime utilia: explanationem similitudinum, quae ex fructibus herbisque in sacris bibliis desumuntur.
Edidit etiam duos libros de habitu et constitutione corporis: quam Graeci κράσιν vocant, triviales complexionem. Item de occultis naturae miraculis, ac variis rerum documentis libros quatuor, multiplici eruditione refertos: quibus accessit de vita cum animi et corporis incolumitate recte instituenda liber unus.
Sunt eiusdem libri tres: primus de Astrologia: quo obiter indicat, quid illa veri, quid ficti falsique habeat, et quatenus arti habenda sit fides: secundus de praefixo statutoque vitae termino: tertius de honesto animi et corporis oblectamento, et quae exercitatio homini libero conveniat potissimum: simulque de frugalitate victusque temperantia, et vitae rusticae dignitate. Horum plerique ob reconditam doctrinam: qua scatent, et iucundam elegantiam, in Italicam et Gallicam translati sunt: sicut Iacobus Horstius D, eorundem Germanicus est scholiastes ac interpres.
Haec de Lemnio ex scriptis ipsius Lemnii, et Auberti Miraei elogiis Belgicis, bibliothecis, aliis.
